Свяціцель Сімяон, епіскап Полацкі - Синодальный отдел религиозного образования и катехизации

Святую веру продкаў, свой род, культуру і Айчыну шануй і беражы! Анатоль Статкевіч-Чабаганаў.

Здаўна славіцца Полацкая зямля справамі святых падзвіжнікаў, дзейнасць якіх стала неацэнным духоўным і культурным скарбам беларускай зямлі. Сярод іх – святы Сімяон, епіскап Полацкі, памяць якога Праваслаўная Царква ўшаноўвае 16 лютага.

Нарадзіўся будучы свяціцель каля 1230 года ў Полацку, паходзіў з роду полацкіх князёў. Атрымаў добрую адукацыю, быў выхаваны ў любові да святых кніг і хрысціянскай дабрадзейнасці. Юнак вырашыў пакінуць свецкае жыццё і знайсці заспакаенне для сваёй душы ў адным з полацкіх манастыроў. Невядома, калі Сімяон быў рукапаложаны ў святарскі сан, але ёсць звесткі, што, стаўшы праз некаторы час Полацкім епіскапам, уладыка Сімяон заснаваў за горадам Мікольскі манастыр.

Паства вельмі паважала свайго ўладыку за сардэчнасць, адукаванасць і высокія маральныя якасці.

У Ніканаўскім летапісе гаворыцца, што свяціцель Сімяон “смыслен зело и силен в книгах Божественного Писания, учителен, добродетелен, нищия и сироты и вдовице жаловаше, и обидимых заступляше”.

Епіскап Сімяон з неверагоднай дабрынёй ставіўся да пакрыўджаных і няшчасных, быў уважлівы да манахаў і святароў, грозны да тых, хто зневажаў праўду. Свяціцель Сімяон смела гаварыў праўду князям і вяльможам.

У “Мериле праведном” – старажытным рускім юрыдычным зборніку практычных парад і маральных арыенціраў для суддзяў, захавалася павучанне-размова святога Сімяона з полацкім князем Канстанцінам. Жадаючы паздзекавацца перад уладыкам са свайго цівуна (гарадскога суддзі), аднойчы за абедам князь спытаў у епіскапа, дзе будуць цівуны на тым свеце. Свяціцель на гэта адказаў, што цівун будзе там, дзе і князь. Такі адказ не спадабаўся князю, і ён прамовіў: “Цівун судзіць несправядліва, бярэ хабар, здзекуецца з людзей, а я што дрэннае раблю?”

Уладыка растлумачыў князю: “Калі князь добры і богабаязны, людзей шкадуе, любіць праўду ды паставіць цівуна – чалавека добрага і богабаязнага, разумнага і праўдалюбівага, то князь будзе ў раі і цівун яго будзе з ім. Калі ж князь не мае страху Божага, не шкадуе хрысціян, не думае пра сірот і ўдоў і паставіць начальніка злоснага, які не ведае закона Божага, творыць несправядлівы суд, клапоціцца толькі пра тое, як князю тавар дабываць, а людзей не шкадуе; такі князь усё роўна што на людзей напускае вар’ята, даўшы яму меч, бо надзяляе ўладаю чалавека злога і тым самым губіць людзей; такі і князь будзе ў пекле, і цівун яго з ім”.

Павучанне свяціцеля Сімяона раскрывае разуменне сутнасці любой вярхоўнай улады: зямная ўлада ўскладаецца на смяротнага чалавека Самім Госпадам. Адсюль і вялікая адказнасць уладара перад Богам і людзьмі. І ўсе рашэнні яго павінны быць цалкам справядлівыя, а сам ён – сумленны, няпомслівы і міласэрны.

Свяціцель Сімяон быў сёмы ў сонме Полацкіх епіскапаў, але ў будучым ён стаў першым епіскапам Цвярскім.

Пасля забойства ў 1263 годзе вялікага князя літоўскага Міндоўга пачалася міжусобная вайна. Быў забіты і полацкі князь Таўцівіл, пляменнік Міндоўга і дальні родзіч уладыкі Сімяона.

Уладыка Сімяон вымушаны быў пакінуць полацкую кафедру і знайсці прытулак у Цвяры, куды яго запрасіў кіеўскі князь Яраслаў Яраслававіч, які зрабіў Цвер стольным “градам”. У тыя часы Цвярская зямля ўваходзіла ў Полацкую епархію. Свяціцель Сімяон у верасні 1263 года стаў першым кіраўніком Цвярской епархіі.

Князь Яраслаў Яраслававіч, малодшы брат князя Аляксандра Неўскага, з вялікай радасцю прыняў у Цвяры епіскапа Сімяона і надзяліў яго кафедру шматлікай маёмасцю і ўгоддзямі. Калі князь Яраслаў памёр, уладыка пахаваў яго з усімі ўшанаваннямі.

Свяціцель Сімяон карыстаўся не толькі народнай любоўю, але і аўтарытэтам сярод іерархаў. Дакладна вядома, што свяціцель Сімяон прымаў актыўны ўдзел ва Уладзімірскім Саборы, дзе разглядаліся пытанні царкоўнай перабудовы.

Здавалася, усё складваецца добра. Але лёс угатаваў свяціцелю Сімяону шмат выпрабаванняў.

У 1276 годзе ў горадзе Цвер быў вялікі пажар. Згарэлі амаль усе храмы. А праз шэсць гадоў агнём зноў былі знішчаны цэрквы і дамы. Свяціцель Сімяон прыкладваў шмат намаганняў да адбудоўвання храмаў пасля пажараў.

Епіскап Цвярскі Сімяон асвячае царкву святога Спаса.

Летам 1285 года свяціцель Сімяон прыступіў, магчыма, да галоўнай справы свайго жыцця. На месцы старога драўлянага Касма-Даміянаўскага саборнага храма ім благаслаўляецца ўзвядзенне каменнага Спаса-Праабражэнскага сабора.

На схіле гадоў свяціцель усведамляе, што будаўніцтва Спаскай царквы будзе яго апошнім здзяйсненнем. Адчуваючы свой блізкі сыход, святы Сімяон асвяціў рухомы прастол, каб праводзіць набажэнствы ў незавершаным яшчэ храме. Гасподзь спадобіў падзвіжніка дачакацца заканчэння будаўніцтва.

Узведзены па благаславенні свяціцеля Сімяона Спаса-Праабражэнскі сабор на працягу шасці з паловай стагоддзяў быў галоўным храмам у Цвяры.